ทำความเข้าใจสภาพการเมืองไทย
ด้วยฟันเฟืองชิ้นแรกสุดของอำนาจอธิปไตยในโลกเสรี
“ผศ. ดร.พรสันต์ เลี้ยงบุญเลิศชัย” คนไทยคนแรกที่ได้รับการเชิญชวนให้เป็น Visiting Scholar จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย Oxford แห่งสหราชอาณาจักร เพื่อเข้าร่วมโครงการวิจัยว่าด้วยเรื่องของสมดุลระหว่างอำนาจตุลาการของศาลรัฐธรรมนูญกับอำนาจนิติบัญญัติของรัฐสภาในประเทศที่ปกครองโดยระบอบประชาธิปไตย ร่วมกับนักวิชาการทางกฎหมายชั้นนำของโลกมากมายในปี 2561 จากคนที่ติดตามข่าวสารการเมืองมาตั้งแต่เด็ก ผศ. ดร.พรสันต์ยิ่งค้นพบความน่าสนใจที่หล่อหลอมตัวตนของเขาให้ชัดเจนยิ่งขึ้นเมื่อได้รับการเชิญชวนให้เข้าร่วมค้นคว้าเกี่ยวกับตัวบทกฎหมายรัฐธรรมนูญขณะศึกษาอยู่ในชั้นปีที่ 3 คณะนิติศาสตร์
มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ จากนั้นจึงศึกษาต่อในด้านกฎหมายรัฐธรรมนูญ ที่โรงเรียนกฎหมายแห่งมหาวิทยาลัย Wisconsin-Madison สหรัฐอเมริกา ก่อนที่จะกลับมาเป็นอาจารย์ในสังกัดคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปัจจุบัน
ทำไมต้องเป็นกฎหมายรัฐธรรมนูญ
“พูดกันตรง ๆ มันเป็นวิชากฎหมายที่ไม่ทำเงินที่สุดเลยครับ” ผศ. ดร.พรสันต์ตั้งข้อสังเกตจากการเปรียบเทียบการเรียนกฎหมายในไทยและในต่างประเทศ พบว่าการเรียนการสอนเรื่องกฎหมายรัฐธรรมนูญและการปกครองได้รับความสนใจน้อยกว่าที่ควร อาจเป็นเพราะมันไม่ใช่วิชาสำหรับการประกอบวิชาชีพทนายหรือที่ปรึกษาทางกฎหมาย จึงเป็นสาเหตุแนวคิดสำคัญสำหรับนักเรียนกฎหมายถูกมองข้ามไปอย่างน่าเสียดาย แนวคิดนั้นคือการมองกฎหมายจากรากฐานของกฎหมายทั้งหมดที่ถูกบังคับใช้กันในประเทศ ซึ่งนั่นก็คือรัฐธรรมนูญการศึกษารัฐธรรมนูญจึงเป็นวิธีการที่สำคัญที่สุดในการทำความเข้าใจสายตาและขอบเขตอำนาจหน้าที่ของรัฐที่กระทำต่อประชาชน
ถ้ามองกันให้ดี ๆ การเมืองกับปากท้อง เป็นเรื่องที่เกี่ยวพันกันอย่างลึกซึ้งมาก
กฎหมายและการเมือง ปัญหาร่วมของโลกเสรี
ในปี 2561 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย Oxford เปิดรับข้อเสนอการวิจัย (Proposal) ทางนิติศาสตร์จากนักวิชาการทางกฎหมายทั่วโลกเป็นโอกาสให้ ผศ. ดร.พรสันต์ส่งข้อเสนอที่ต่อยอดจากงานวิจัยที่ว่าด้วยเรื่องของการละเมิดอำนาจรัฐสภาที่เคยทำไว้ โดยงานวิจัยชิ้นใหม่นี้พุ่งเป้าการค้นคว้าไปที่การขยายอำนาจของฝ่ายตุลาการผ่านศาลรัฐธรรมนูญเพื่อสำรวจปัญหาขอบเขตทางอำนาจระหว่างฝ่ายตุลาการและฝ่ายนิติบัญญัติซึ่งกำลังเกิดขึ้นในหลายประเทศร่วมกับนักวิชาการด้านกฎหมายระดับโลก เมื่อฝ่ายที่มีหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจของผู้แทนอาจเป็นผู้ที่ละเมิดอำนาจของประชาชนเสียเอง ทั้งโดยที่ตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ “นี่ไม่ใช่การแสดงความไม่เคารพต่ออำนาจศาลนะครับ การกำหนดขอบเขตของมันให้ชัดเจนโปร่งใสเป็นหนึ่งในวิธีที่ดีที่สุดที่จะรักษาความศักดิ์สิทธิ์ของฝ่ายตุลาการเอาไว้ได้”
ในยุคที่การสื่อสารเรื่องการเมืองนั้นแพร่หลายและเข้มข้นที่สุด ผศ. ดร.พรสันต์ยังคงย้ำว่า สิ่งที่ควรจะต้องเข้าใจให้แจ่มชัดที่สุดคือการเมืองเป็นเรื่องของทุกคน เกี่ยวข้องกับทุกปัญหาที่เรามองเห็น การพูดคุย แลกเปลี่ยนความเห็นเรื่องการเมืองอย่างมีคุณภาพเป็นหนึ่งในวิธีที่จะเร่งให้เกิดการตรวจสอบโดยภาคประชาชนให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น “อย่าเพิ่งเบื่อ ‘การเมือง’ กันเลยครับ ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจหรือสังคมมันก็อยู่ภายใต้ร่มเงาของการเมือง ถ้าเราปฏิรูปการเมืองได้สำเร็จ เศรษฐกิจ สังคมและกฎหมายจะถูกยกระดับขึ้นไปด้วย”
งานของ ผศ. ดร.พรสันต์เป็นเครื่องพิสูจน์แล้วว่า ตราบใดที่การเมืองยังคงอยู่ในสายตาประชาชนที่คอยตรวจสอบ พิจารณามันอย่างใกล้ชิด มันก็จะยังคงถูกพัฒนาและปรับปรุงอย่างต่อเนื่องด้วยมือของประชาชนผู้เป็นเจ้าของอำนาจที่แท้จริง
Law and Politics as Basis for Democracy
From a young boy who liked to follow political news, Dr. Pondson discovered his interests that helped shape his identity more clearly. He was invited to participate in researching the constitutional law while studying in the third year of the Faculty of Law, Assumption University. Afterwards, he continued in constitutional law at the law school of Wisconsin-Madison. At present, he is a professor in the Faculty of Law, Chulalongkorn University. “To be honest, constitutional law is the subject that make the least profit.” Dr. Pondson remarked from the comparison of studying law in Thailand and abroad. It was found that the teaching and learning of constitutional law and governance have received much less attention than it deserves. It may be because it is not a subject for the practice of lawyers or legal counsels. The important idea for law students is unfortunately overlooked. The idea is to look at the law from the foundation of all laws that are applicable in a country, namely the constitution. The study of the constitution is therefore the most important part to understand the extent of the state’s powers and duties for the people. “Don’t be bored with ‘politics’. Whether it’s the economy or society, it is under the shadow of politics If we succeed in reforming politics, the economy, society, and the law will also be raised.”