ทุกถิ่นฐานในประเทศไทยล้วนแล้วแต่มีเรื่องราว มีความงดงาม มีความเป็นมาที่เปี่ยมด้วยคุณค่าแห่งการธำรงรักษาสืบสาน และหลากหลายสาขาอาชีพก็พยายามเจียระไนคุณค่าเหล่านั้นสู่การรับรู้ในสังคม จนก่อเกิดเป็นมูลค่าที่สูงจนประเมินค่ามิได้ เช่นเดียวกับ ผศ.เอกพงษ์ ตรีตรง อดีตคณบดี คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และผู้บริหารบริษัท IDEAL 1 จำกัด ผู้ที่นำความรู้จากวิชาชีพที่รักมาผสมผสานกับคุณค่าอัตลักษณ์ชุมชนท้องถิ่นไทยจนก่อเกิดงานออกแบบที่ทรงคุณค่าเป็นเอกลักษณ์ที่สะท้อนเรื่องราวและก่อเกิดความสำเร็จที่ไม่อาจประเมินค่าได้
ผศ.เอกพงษ์ มุ่งมั่นที่จะถ่ายทอดอัตลักษณ์ของชุมชนที่เป็นเสน่ห์ออกสู่สังคมและโลก โดยยึดแนวคิดนำอัตลักษณ์ชุมชน เสน่ห์ของความเป็นไทยในแต่ละท้องถิ่นมาผสมผสานกับศาสตร์ที่วิจัยคิดค้นการสร้างสรรค์ทุกมิติรอบทิศ ที่เรียกว่า ศาสตร์ 4 DNA โดยผลงานมาสเตอร์พีช คือการออกแบบโรงแรม Glacier Design Hotel ในจังหวัดขอนแก่น ซึ่งเป็นอันดับ 1 ที่มียอดการจองสูงสุดในโรงแรมทางภาคอีสาน ราคาห้องใกล้เคียงกับโรงแรม 5 ดาว แต่ใช้งบประมาณในการก่อสร้างน้อยกว่าถึง 10 เท่า ซึ่งเป็นการลดต้นทุนของผู้ประกอบการและยังช่วยเพิ่มรายได้ชุมชน
“ผมเห็นคุณค่าของอัตลักษณ์ชุมชนเป็นอย่างมาก เชื่อเสมอว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่ดีที่สุด มีความลึกซึ้งด้านวัฒนธรรม มีความหลากหลาย ถ้าเราสามารถต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมด้วยการออกแบบได้ ผมคิดว่าประเทศจะมั่งคั่งยั่งยืนมหาศาล”
จากความพยายามในการนำอัตลักษณ์จากชุมชน สังคม และบริบทพื้นที่มาใช้ในการออกแบบ โดยเน้นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับท้องถิ่นจากการใช้วัสดุพื้นถิ่น หัตถกรรมชุมชน ทำให้สามารถก่อเกิดนวัตกรรมใหม่ในพื้นที่ เกิดการคิดผลิตภัณฑ์ชุมชนอย่างมีอัตลักษณ์ และมีความทันสมัย เช่น โครงการโรงแรมราชาบุระ จังหวัดราชบุรี มีการนำผลิตภัณฑ์โอ่ง ซึ่งเป็นอัตลักษณ์แห่งราชบุรีมาตกแต่งและคิดใหม่ จนเกิดเป็นการนำภูมิปัญหามาต่อยอดในงานออกแบบ สร้างความประทับใจทั้งผู้ประกอบการและผู้เข้าพัก ทำให้เกิดมูลค่าปรากฏสู่การท่องเที่ยว
เจียระไนอัตลักษณ์ชุมชน สร้างสรรค์มูลค่าคืนสู่ท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
ผศ.เอกพงษ์ มุ่งมั่นที่จะส่งต่อแนวคิดการออกแบบเชิงอัตลักษณ์ชุมชนนั้น เพื่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนและเป็นผลงานเชิงประจักษ์ที่เกิดขึ้นจริง จึงได้พัฒนาสู่การเรียนการสอนทุกระดับ ทั้งปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก มีการเขียนตำราหนังสืออยู่หลายเล่มและบทความวิชาการ โดยได้บ่มเพาะให้นักศึกษา มีกระบวนการคิดวิเคราะห์จากชุมชน ลงลึก ละเอียดรอบคอบในการสร้างสรรค์ และหนุนใจให้ลงพื้นที่เพื่อให้เห็นประเด็นสำคัญที่ลึกซึ้งของชุมชนมาสร้างสรรค์ผลงาน รวมทั้งยังคงสร้างสรรค์กิจกรรมอย่างต่อเนื่องทั้งในแวดวงวิชาการและวิชาชีพ ผ่านโครงการสร้างสรรค์ศิลปะร่วมสมัยเพื่อต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมของกระทรวงวัฒนธรรมและการถอดรหัส 4 DNA ในหลากหลายพื้นที่ เช่น จังหวัดระยองและพังงา ซึ่งผลงานที่ทุ่มเทเหล่านี้ ทำให้ได้รับพลังความร่วมมือจากทุกภาคส่วนทั้งความร่วมมือของจังหวัดสู่การเพิ่มพูนผลผลิต ทั้งงานในระบบราชการและเอกชน ทำให้สามารถกระตุ้นให้เกิดการลงทุนในการสร้างโครงการใหม่ในอีกหลายจังหวัด โดยเฉพาะงานลงทุนด้านอสังหาริมทรัพย์
“การออกแบบจำเป็นมากต่อธุรกิจแห่งอนาคตที่ต้องใช้ปัญญาและความคิดสร้างสรรค์ ต้องบูรณาการทุกศาสตร์เข้าด้วยกัน เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของสังคมและโลก มองมุมต่างให้เป็นประโยชน์ มองลบให้เป็นบวก เห็นโอกาสที่ดีงามในทุกสถานการณ์ ทุกเสียงสะท้อนของชุมชนและสังคมคือคำตอบ ให้เกียรติรากหญ้าและคนเล็กน้อย เข้าใจลึกซึ้งถึงปรัชญาของทุกชุมชน โดยผู้ออกแบบควรรู้จักเจียระไนสิ่งที่เกิดขึ้นในชุมชนให้มีมูลค่าและคุณค่า เราจะใด้เห็นความทวีคูณของเศรษฐกิจจากมิตินี้ นักออกแบบควรเป็นส่วนหนึ่งและส่วนสำคัญที่ได้เล็งเห็นโอกาสนี้ ผู้ประกอบการรายย่อยสามารถนำแนวคิดการถอดรหัสอัตลักษณ์มาพัฒนาสินค้าและผลิตภัณฑ์อย่างกระตือรือร้น ไม่เลียนแบบใคร เพราะทุกคน ทุกชุมชนมีของดีอยู่แล้ว ในตัวตนและวิถีชีวิต” ผศ.เอกพงษ์ กล่าว
“ผมคิดว่า ทุกคน ทุกอาชีพมีรหัสของตัวเอง เจียระไนต่อยอดอย่างมีสติและปัญญา เราจะเห็นขุมทรัพย์ที่มีอยู่อย่างมหาศาล”
Asst. Prof.Akekapong Treetrong | Silpakorn University
Refining the community identity and adding sustainable values
“Community design is the ultimate charm for architect and interior designer. We must collaborate to enhance values.”
Each and every single city and community in Thailand has it stories to tell and beauty to showcase. Today we can see that people and specialists of different fields are eager to apply their knowledge to refine those values and present them to the larger society. Akekapong Treetrong, former dean of the Faculty of Interior Design, Silpakorn University and CEO of IDEAL1, has elegantly combined his expertise with the identity of each community when designing an architectural building.
Through the researched innovation called 4DNA, Akekapong brings out the best of each community through his creations. One of his masterpieces, Glacier Design Hotel Khon Kaen, has earned itself the most booked hotel of the north-eastern region. While this hotel can easily compare to a five-star hotel, it used five times less of money for construction and designing. This means that the entrepreneur can save their cost and the locals can earn more income.
Determined to bring out the best of each community, Akekapong’s architecture incorporates materials belonging to that community and his decorations are the reflection of the community’s remarkable crafts and arts. For example, Rachabura Hotel Ratchaburi has become the most recognisable architectural landmark as it intertwines the renowned Ratchaburi water jars into the decorations of the hotel.
“When designing, it is important to take into account the identity and the needs of the community. Designers must be able to refine and represent the values of the community. Then, sustainability is created,” suggested Akekapong.