ครูกำปั่น นิธิวรไพบูลย์ หรือ กำปั่น บ้านแท่น ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง เพลงโคราช ปี 2564 เป็นบุคคลที่ทรงคุณค่า เป็นผู้ที่ทำให้เพลงโคราชกลับมาฮิตติดหูและรู้จักกันอย่างกว้างขวาง ด้วยการใส่คำร้องที่สนุกสนาน ทันยุคทันสมัย คงการใช้ภาษาที่สละสลวยและสุนทรียภาพทางดนตรีที่ไพเราะเสนาะหู ท่านได้เปิดประตูวัฒนธรรมอันล้ำค่าทำให้ผู้คนจากทุกวัฒนธรรมเข้าถึงเพลงโคราชจนทำให้เข้าใจวัฒนธรรมอีสานมากขึ้น
ครูกำปั่นเล่าว่า ท่านมีพื้นเพเป็นชาวโคราชโดยกำเนิด ทำให้มีความใกล้ชิดกับเพลงโคราชตั้งแต่เด็ก ท่านได้ยินพี่ชายพี่สาวที่เป็นหมอเพลงโคราชท่องกลอนทุกเช้า จึงทำให้หลงรักมนต์เสน่ห์ของเพลงโคราช นั่นจึงเป็นแรงบันดาลใจให้กับท่านและทำให้ท่านตั้งปณิธานว่าจะฝึกร้องเพลงโคราชและแสดงให้ได้
การอนุรักษ์และธำรงรักษาศิลปะชุมชนด้านดนตรีมีโจทย์ที่ท้าทายหลายอย่าง เช่น กลุ่มผู้ฟังที่เลือนหายลงไปทุกวัน ความก้าวล้ำของเทคโนโลยี ดังนั้นท่านจำเป็นต้องอาศัยการร่วมมือ การพัฒนา และการส่งเสริมจากหลายฝ่าย เพื่อให้อาชีพหมอเพลงเป็นอาชีพที่มีคุณค่าและยั่งยืน
ครูกำปั่นจึงได้ประยุกต์เพลงโคราชให้เป็นเพลงร่วมสมัย สร้างความบันเทิง เพื่อให้มีคนรู้จักกว้างขึ้น แต่ต้องยังคงรูปแบบฉันทลักษณ์ของการสัมผัสคำและสำนวนดั้งเดิมไว้ ทำให้วันนี้เพลงโคราชเป็นที่รู้จักและได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง จนมีผู้สนใจมาเป็นลูกศิษย์ เพื่อเรียนรู้และนำไปประกอบเป็นอาชีพ
“วันนี้มีความภูมิใจที่สามารถทำให้เพลงโคราชได้รับความสนใจจากคนรุ่นใหม่มากขึ้น เราปรับให้เข้ายุคสมัยในปัจจุบัน รูปแบบ วิธีการ แต่ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของเพลง เช่น เพลงต้องมีการร้องที่มีการเล่นคำสัมผัสคู่ 6 คู่ 8 และเล่นเสียง และบางครั้งต้องเล่นสดคิดสดเพื่อให้เกิดความบันเทิง ทำให้วันนี้การผลิตบุคลากรที่ทำได้จึงไม่ใช่เรื่องง่าย แต่จากการพัฒนาทำให้วันนี้เพลงโคราชมีคนสนใจและเข้ามาเรียนรู้มากขึ้นเพื่อเอาไปทำมาหากิน เท่ากับครูก็สำเร็จในการผลักดันในสิ่งนี้ให้ธำรงอยู่ เกิดความยั่งยืนในการสานต่อ และร่วมอนุรักษ์เพลงศิลปวัฒนธรรมนี้”
ผลงานของครูกำปั่นในวันนี้ มีบทเพลงที่เป็นประวัติศาสตร์และเป็นความภาคภูมิใจของครู คือเพลงประวัติหลวงพ่อคูณ ปริสุทโธ นอกจากนี้ยังมีเพลงพระเวสสันดรดวงใหญ่ เพลงต่อต้านยาเสพติด เพลงอนุรักษ์ธรรมชาติ และเพลงต่อต้านการซื้อสิทธิขายเสียง ซึ่งครูกำปั่นพยายามที่จะหยิบยกรูปแบบของเพลงโคราช แต่แต่งเนื้อร้องให้สอดคล้องกับสถานการณ์และบริบท เพื่อส่วนหนึ่งต้องการให้เป็นสื่อกลางในการสร้างความเข้าใจในเรื่องต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีเพลงลูกทุ่งภาษาโคราชอีกกว่า 300 เพลง และประพันธ์เพลงแหล่มากกว่า 1,000 บท จึงไม่แปลกที่ใคร ๆ จะยกย่องครูเป็นผู้มีความล้ำเลิศด้านคีตวรรณกรรม
เพลงไทยมีเสน่ห์ เพราะสะท้อนทั้งวิถีชีวิตและแก่นของชีวิต เราต้องช่วยกันรักษา
นอกจากนี้ ครูกำปั่นยังมุ่งเน้นสร้างความยั่งยืนอย่างเป็นรูปธรรมผ่านการถ่ายทอดให้คนรุ่นใหม่ นักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจ รวมทั้งยังรวบรวมกลอนเพลงจัดพิมพ์เป็นหนังสือเพลงโคราชเล่มแรกของประเทศไทย และยังสละทุนทรัพย์เพื่อระดมทุนสร้างพิพิธภัณฑ์ศูนย์การเรียนรู้เพลงโคราชตั้งอยู่ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา เพื่อเก็บและรวบรวมกลอนเพลงโคราชกว่า 20,000 บท ทำให้ได้รับรางวัลเกียรติคุณจากหน่วยงานต่าง ๆ จำนวนมาก เช่น รางวัลศิลปินดีเด่นประจำจังหวัดนครราชสีมา รางวัลเพชรสยามบุคคลดีเด่นแห่งปี และรางวัลศิลปินมรดกอีสาน ได้รับพระราชทานรางวัลพระธาตุนาดูนทองคำ สาขาทะนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม จากกรมสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เมื่อปี 2561
เพลงโคราชนับว่าเป็นศิลปะอันล้ำค่าของชาติอีกแขนงหนึ่ง การอนุรักษ์ของเดิมให้เข้ากับยุคสมัยธำรงคงไว้ซึ่งอัตลักษณ์เพลง ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ในกระบวนอนุรักษ์ รักษา และสืบสานที่สำคัญ ซึ่งครูกำปั่นเป็นผู้นำในการสร้างการเปลี่ยนแปลงค่านิยมเพลงประจำถิ่นให้มีเอกลักษณ์และมีคุณค่าสามารถเข้าไปนั่งอยู่ในหัวใจของผู้คนทุกเจเนอเรชันได้อย่างแท้จริง
Kumpun Nithiwaraphaibon | Korat Song Office, Kampun Faculty
Conserving national art through music
“Thai songs have their own charm; they reflect unique ways and essence of life in each region. We must help protect them."
Mr. Kumpun Nithiwaraphaibon or Kumpun Ban Thaen, a national artist in the performing arts, Korat Song, Year 2021, is known for having popularized Korat songs. The songs are recognized and admired for their humorous, euphemistic language and of course, nice music. “To maintain the popularity of local music, collaboration, growth, and marketing must all take place at the same time,” proposed Kumpun.
Initially, Kumpun came up with the concept of incorporating Korat songs with modern music as a form of entertainment while preserving the original rhyming of words and emotions. Korat songs are also becoming more and more popular among young students who choose to study and employ the songs for their professional practice. Today, around 300 Thai country songs originate from Korat, and over 1,000 songs are being composed.
In addition to making history for Korat songs, Kumpun also focuses on concrete sustainability by paying respect to the younger generation and collecting poetic songs to be published in the first-ever Korat song book in Thailand. He also raises funding for the Korat Song Learning Center Museum at Nakhon Ratchasima Rajabhat University, which will house over 20,000 Korat songs. Since Korat song is another priceless national art, Kumpun should be respected as a pioneer who has managed to transform the value of art into something unique and meaningful that can genuinely win the hearts of people of all generations.