การศึกษาโรคเกี่ยวกับพันธุกรรม มีประโยชน์ต่อวงการแพทย์และประชาชนอย่างยิ่ง ทำให้ ศ. นพ.มานพ พิทักษ์ภากร หัวหน้าศูนย์จีโนมิกส์ศิริราช ไม่รอช้าที่จะลงมือหยอดเมล็ดพันธุ์เพื่อทำการวิจัย ศึกษารวมรวมข้อมูลพันธุศาสตร์ของคนไทยเพื่อประโยชน์ในอนาคตของคนไทยในภาคหน้า
จุดเริ่มต้นจากความอยากหาความท้าทายให้ตัวเองในการทำงานวิจัยเรื่องพันธุกรรมเมื่อ 10 ปีที่แล้ว เพราะเห็นว่าเป็นสิ่งที่ล้ำสมัย ผู้คนยังเข้าไม่ถึงและมักถูกมองว่าไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ได้จริง แต่เมื่อเวลาผ่านไป คุณหมอก็ได้พิสูจน์แล้วว่าความท้าทายนั้นไม่ยากเกินความสามารถของคนไทย คุณหมอได้เริ่มจากโครงการ “การแพทย์ที่แม่นยำ” เพื่อรักษาให้กับคนไข้ที่มีโอกาสรอดพ้นจากการเจ็บป่วยของ การใช้การตรวจดีเอ็นเอผู้ป่วยโรคมะเร็งแต่ละคนทำให้ทราบว่าพันธุกรรมของผู้ป่วยมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร และสามารถวินิจฉัยได้ว่าพันธุกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป หรือกลายพันธุ์นั้น ควรรักษาอย่างไร เพื่อให้แพทย์รักษาได้จำเพาะมากขึ้น แต่ก็ยังไม่ได้ทำให้ความรู้ความเข้าใจของโรคพันธุกรรมเข้าถึงประชาชนได้ในวงกว้างจนกระทั่งมีข่าวของนักแสดงฮอลลีวูด แอนเจลินา โจลี พบการกลายพันธุ์ของยีนที่ทำให้มีความเสี่ยงที่จะเกิดมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ ทำให้คนจำนวนมากสนใจและตื่นเต้นที่ทราบว่าโรคมะเร็งสามารถตรวจทางพันธุกรรมได้ ทำให้เสียงของคุณหมอมานพที่พยายามจะสื่อสารพันธุกรรมมีความเกี่ยวข้องกับโรคต่าง ๆ ดังถึงประชาชนในวงกว้างขึ้น
คุณหมอมานพเล็งเห็นว่าเรื่องพันธุกรรมมีความสำคัญไม่ใช่แค่กับประชาชนแต่สำคัญถึงระดับผู้กำหนดนโยบายว่ามีผลกระทบอย่างไร จึงเร่งผลักดันสร้างการตระหนักรู้ให้กับทุกภาคส่วนจนสามารถขยายงานวิจัยเรื่องพันธุกรรมให้อยู่ในแผนปฏิบัติการบูรณาการของประเทศ จีโนมิกส์ประเทศไทย และนำเสนอข้อมูลให้กับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) จนทำให้ได้บรรจุสิทธิประโยชน์ของการตรวจหามะเร็งทางพันธุกรรมให้กับคนไทยทุกคนได้เข้าถึงการรักษาได้ตามสิทธิที่ทุกคนมี
“พอทุกคนมีความรู้ความเข้าใจการผลักดันมันก็จะทำได้เร็วทุกอย่างเกิดขึ้นในระยะเวลาปีสองปีเอง สามารถครอบคลุมได้ทั้งประเทศ ถ้าเราเปรียบเทียบกับประเทศใกล้เคียง ประเทศไทยเป็นประเทศเดียวในอาเซียนที่ประชาชนทั้งประเทศสามารถเข้าถึงการตรวจนี้ได้”
ของอะไรที่เราสร้างใหม่ในวันนี้ อาจจะไม่ใช่ของที่เราหวังผลในวันนี้ แต่มันเป็นของที่เราหวังผลในอนาคต
เมื่อเมล็ดพันธุ์ถูกบ่มเพาะจนออกดอกผล พิสูจน์สร้างความเชื่อใหม่ให้กับคนที่เคยมีอคติหรือข้อสงสัย วันนี้คุณหมอมานพได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า การตรวจหาโรคทางพันธุกรรมไม่ได้มีค่าใช้จ่ายที่สูงจนเอื้อมไม่ถึง และไม่ใช่เรื่องที่ไกลตัว แต่กลับเป็นเครื่องมือที่ช่วยหาความเสี่ยงในการป่วยเป็นมะเร็งให้กับคนไข้ จนได้รับฉายา “หมอดูทางการแพทย์”
การศึกษาเรื่องพันธุกรรมนอกจากจะนำไปใช้ประโยชน์ในการรักษาทางการแพทย์แล้ว การนำข้อมูลที่ถูกต้องมาสื่อสารความเข้าใจให้กับประชาชนก็เป็นสิ่งที่คุณหมอตระหนักถึงความสำคัญ จึงเป็นที่มาของการให้องค์ความรู้ให้กับประชาชนในช่วงที่โควิด-19 ระบาดในช่วงแรกที่มีการถาโถมของข้อมูลที่ผิด ๆ ประชาชนขาดความรู้ ความเข้าใจ หวาดกลัว และตื่นตระหนก
“พอเวลามนุษย์ไม่มีความรู้เราจะกลัวก่อน เวลาเรามีความรู้เยอะขึ้นความกลัวน้อยลง เราเปลี่ยนมาเป็นคนให้ความรู้ทางสื่อดีกว่า เป็นองค์ความรู้ที่เราถนัดเลยพวกพันธุกรรมดีเอ็นเอ เราต้องแก้ความเข้าใจผิดทางสังคม ทำให้สังคมเข้าใจเรื่องของวัคซีนดีขึ้น”
องค์ความรู้ของคุณหมอเป็นอีกหนึ่งฟันเฟืองที่ทำให้ประชาชนผ่านวิกฤตโควิด-19 ไป และพบแนวทางที่จะใช้แก้ไขปัญหา ทำให้คุณหมอมานพได้รับรางวัล The People Awards 2022 ผู้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับวัคซีนโควิด-19 สำหรับประชาชน ซึ่งในอนาคตคุณหมอก็จะผลักดันเรื่องพันธุกรรมอื่น ๆ เพื่อสร้างความยั่งยืนทางด้านสุขภาพและการแพทย์ของประเทศไทยต่อไป
นวัตกรรมที่ก้าวหน้าโดยเฉพาะการพยากรณ์ทางการแพทย์จะช่วยให้ประเทศประหยัดงบประมาณ และประชาชนมีสุขภาพที่ดีขึ้น ดังนั้นงานวิจัยและงานของศูนย์จีโนมิกส์ศิริราชจึงสร้างการเปลี่ยนแปลงต่อประเทศอย่างยิ่ง
Prof. Dr.Manop Pithukpakorn | Siriraj Genomics
Siriraj Genomics, Gene bank for the future
“What we make today may not yield results immediately but they will be fruitful in the long run.”
Ten years ago, genomics or the study of genes was probably considered inapplicable to life. Prof. Manop Pithukpakorn, Director of Siriraj Genomics has, however, shown that in fact genomics can be beneficial to the medical profession and everyone.
Prof. Dr. Manop Pithukpakorn is a leader of the project that studies the genes of Thai people. He started by examining the DNA of cancer patients, which allowed him to detect the change in the patients’ genes and in turn provide more effective treatment. At that time, however, people still lacked a clear comprehension of the importance of genes. It was not until the news about Angelina Jolie’s gene mutation grabbed the headlines that Thai people became fully aware of one of the greatest benefits of genomics, that is, illnesses, such as cancers, can be detected in a person’s genes. The doctor has successfully persuaded the government to provide all Thai people with free access to genetic cancer screening. “When people clearly understand the benefits of genomics, it is easy to convince the government. We are the only country in the region that provides people with access to genetic cancer screening,” commented Prof. Manop Pithukpakorn. The doctor has proven that genetic cancer screening is at affordable prices and that genomics is not inapplicable considering that it makes a prediction of disease risk possible. That is why the doctor is also known as Doctor Fortuneteller.