นักกฎหมายพันธุ์ใหม่ คือ การเรียนหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต สาขาวิชากฎหมายธุรกิจ (หลักสูตรนานาชาติ) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งเป็นหลักสูตรแรกและหลักสูตรเดียวของประเทศไทยที่มีการเรียนการสอนเป็นภาษาอังกฤษทั้งหมด ถูกก่อตั้งมาจากแนวคิดของ รองศาสตราจารย์ ดร.มุนินทร์ พงศาปาน คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ที่มีแนวคิดจะสร้างแนวทางการศึกษากฎหมายไทยให้ทัดเทียมและเชื่อมโยงในระดับสากล โดยต้องการผลิตนักกฎหมายไทยที่มีความสามารถที่จะใช้ความรู้กฎหมายในการประกอบวิชาชีพในสภาพแวดล้อมที่เป็นภาษาอังกฤษ เนื่องจากสภาพแวดล้อมและวิชาชีพในทางกฎหมายของไทยต้องใช้ภาษาอังกฤษมากขึ้น จึงเป็นที่มาในการสร้างนักกฎหมายพันธุ์ใหม่ที่สามารถดำเนินการทางกฎหมายในสภาพแวดล้อมที่เป็นนานาชาติได้ ทั้งในประเทศไทยจนถึงระดับนานาชาติ
การเรียนกฎหมายไทยในบริบทภาษาอังกฤษนับเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างเฉียบพลันครั้งใหญ่ เพราะว่าภาษาในการศึกษากฎหมายไทยและการใช้กฎหมายไทยนั้น ใช้ภาษาไทยเป็นหลักทั้งตำราและเอกสาร การใช้ภาษาอังกฤษในกฎหมายเป็นเรื่องค่อนข้างใหม่และขาดแคลนทรัพยากร ขาดแคลนแหล่งข้อมูลอย่างมาก การจัดทำหลักสูตรนี้จึงต้องใช้ความร่วมมือทางทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่การจัดทำหลักสูตร อาจารย์ผู้สอนที่ต้องปรับเปลี่ยนสร้างสภาพแวดล้อมให้เป็นภาษาอังกฤษ การเชิญผู้เชี่ยวชาญ อาจารย์จากต่างประเทศที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับมาช่วยกันสอนหรือให้คำแนะนำในการจัดการหลักสูตร
“เราต้องการความร่วมมือจากบุคคลภายนอก อาจารย์ที่สะดวกสอนเป็นภาษาอังกฤษได้ไม่ว่าจะเป็นภาคเอกชนหรือศิษย์เก่าที่มีความรู้ความสามารถ ต้องการความช่วยเหลือจากพันธมิตรมหาวิทยาลัยจากต่างประเทศ Law school ต่าง ๆ ต้องการความรู้ความเชี่ยวชาญมาเสริมให้การจัดการเราเข้มแข็งและเป็นไปตามวัตถุประสงค์การร่วมมือจากต่างประเทศ”
จากช่วงเริ่มต้นที่ใครหลายคนต่างคิดว่าเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้ที่จะจัดการเรียนการสอนกฎหมายไทยในรูปแบบภาษาอังกฤษ เพราะในสภาพกฎหมายเป็นเรื่องเฉพาะถิ่นเป็นเรื่องสังคมใดสังคมหนึ่ง เป็นความท้าทายมากสำหรับดร.มุนินทร์ ที่จะต้องมีความสามารถในการปรับตัวเองได้อย่างยืดหยุ่น เรียนรู้จากประสบการณ์จากการลองผิดลองถูกและปรับใช้นวัตกรรม เครื่องมือที่ได้จากต่างประเทศให้สอดคล้องกับบริบทสังคมไทย
“เราต้องมีระบบมีโครงสร้างที่ต้องไปดูต่างประเทศว่ามีการจัดหลักสูตรจัดโครงสร้างอย่างไร การสร้างสภาพแวดล้อมที่เราไม่ได้คุ้นเคย เราต้องไปดูทั้งในเรื่องนวัตกรรมการศึกษา การวางโครงสร้างของหลักสูตรของระบบในการจัดการเรียนการสอน ต้องยอมรับว่านักศึกษาที่เข้ามาเรียนในช่วงแรกเอกสารยังมีไม่มากพอ การเรียนรู้รวมถึงการนำไปใช้งานก็ยังมีข้อจำกัดอยู่มาก เป็นเรื่องที่นักศึกษาต้องปรับตัว ต้องฝ่าฟันอุปสรรคไป”
ภาษาอังกฤษ...ไม่ควรเป็นข้อจำกัดในชีวิต โดยเฉพาะ นักกฎหมายถ้ารู้ภาษาจะทำให้เดินทันโลกอย่างไม่มีข้อจำกัด
ดร.มุนินทร์ต้องการเน้นในทางปฏิบัติมากกว่าการไปเรียนรู้แค่ตามทฤษฎีอย่างเดียว การเชิญนักกฎหมายต่างประเทศที่มีชื่อเสียงมามีส่วนร่วมในการผลิตนักกฎหมายพันธุ์ใหม่จึงถือได้ว่าเป็นโอกาสที่จะยกระดับกฎหมายไทยสู่สากล
“กฎหมายไทยยังไม่เป็นที่รู้จักในเวทีนานาชาติ การมีหลักสูตรที่สอนกฎหมายไทยเป็นภาษาอังกฤษ ทำให้ต้องพัฒนาเอกสารทางวิชาการ พร้อมทั้งทำให้ต่างชาติได้รู้จักกฎหมายไทย เราต้องศึกษานวัตกรรมทางการศึกษา ต้องติดตามเทรนด์ของต่างประเทศ เปิดรับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับหลักสูตรอื่น ๆ กับต่างประเทศมากขึ้น”
จากหลักสูตรแรกที่เริ่มสอนตั้งแต่ปี 2557 มีนักศึกษาถึงร้อยละ 90 ที่สามารถสำเร็จการศึกษาภายในกำหนดเวลาที่วางแผนไว้ และสามารถออกไปทำงานธุรกิจภาคเอกชน ทำงานสำนักงานกฎหมายระหว่างประเทศ ทำงานในหน่วยงานรัฐที่ใช้ภาษาอังกฤษ ถือว่าเป็นการตอบโจทย์ของภาคส่วน ตามที่ ดร.มุนินทร์ตั้งใจไว้ให้ประสบผลสำเร็จ อีกทั้งหลักสูตรนี้ยังสร้างการเปลี่ยนแปลงให้กับการศึกษากฎหมายไทยในวงกว้างได้อย่างน่าชื่นชม
นอกจากนี้ ดร.มุนินทร์ยังต่อยอดพัฒนาหลักสูตรสู่ระดับปริญญาโทเพื่อสร้างความเข้มแข็งทางการศึกษากฎหมายให้กับประเทศไทยให้มั่นคงยิ่งขึ้น
การสร้างหลักสูตรการเรียนรู้วิชากฎหมายไทยในแบบภาษาอังกฤษนั้นนับเป็นการพลิกตำราและปฏิวัติการเรียนการสอนอย่างแท้จริง เพื่อให้เชื่อมโยงกับโลกไร้พรมแดน นับเป็นการสร้างความก้าวหน้าและความยั่งยืนทางด้านการศึกษาอย่างแท้จริง
Assoc. Prof. Dr. Munin Pongsapan | Faculty of Law, Thammasat University
A new generation of legislative drafter
“English should not be a constraint in life. Legal officers, in particular, can do so much if they are proficient in the language.”
Strongly believing that English is essential for legal professionals to keep up with what is going on in the world, Asso. Prof. Dr. Munin Pongsapan from the Faculty of Law, Thammasat University founded the Bachelor of Laws Program in Business Law (LL.B.) (International program), which is Thailand’s first and only undergraduate program in law taught in English. The main objective of the program is to produce the next generation of legal professionals who are well-equipped with language skills and knowledge to practice law both in Thailand and abroad.
The establishment of the program, according to Munin, was not an easily achievable task due to the lack of resources, including human resources. The faculty had to seek help from experienced teachers from reputable law schools outside Thailand to help teach and develop the curriculum, recruit teachers who were able to conduct classes in English, and send staff abroad to broaden their knowledge about curriculum development and keep up to date with recent innovations in education. It required a lot of hard work and collaboration from all the parties involved.
Since 2014, the International LL.B. program has produced graduates who are well-equipped with language skills and legal knowledge and currently working in international law firms as well as government agencies. Such success has led to the establishment of the Master of Laws Program in Business Law (LL.M.) (International program). The development of these programs can be considered a revolution in law education that connects Thailand to the rest of the world.