ศิลปวัฒนธรรม นับเป็น Soft Power ที่สำคัญในการขับเคลื่อนอัตลักษณ์การบอกเล่าขานตำนานวัฒนธรรมของถิ่นฐานไทยในแต่ละภูมิภาค “โนรา” ศิลปะชิ้นเอกที่เป็นกลิ่นอายบ้านใต้ของไทยที่ยังคงเป็นเสมือนลายเซ็นความเป็นไทยในภาคใต้ดินแดนด้ามขวาน ที่วันนี้ไม่ใช่แค่เพียงตำนานแต่ยังสามารถสร้างพลังแห่ง Soft Power หลอมรวมจนกลายเป็นความยั่งยืนทางศิลปะที่คนทั่วโลกต่างประทับใจ จนสามารถจุดกระแสการพลิกฟื้นศิลปะโนราที่เกือบจะเลือนหายให้กลับมาอีกครั้ง
ผศ.ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์ ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดงโนรา ประจำปี 2564 ผู้นำความภาคภูมิใจแห่งศิลปะการแสดงที่เป็นหนึ่งเดียวของโลกอย่างศิลปะโนราออกสู่สายตาชาวโลกผ่านความอ่อนช้อยสวยงามได้อย่างน่าหลงใหล ลูกศิษย์ก้นกุฏิของ ครูสาโรช นาคะวิโรจน์ ศิษย์โนราขุนอุปถัมภ์นรากร ศาสตร์แห่งครูหมอโนรา ผู้ถวายงานในหลวงรัชกาลที่ 9 ผู้สืบทอดโนรามาตั้งแต่ครั้งบรรพบุรุษมิให้เลือนหายไปตามกาลเวลา
ด้วยเพราะมีความรัก ชื่นชอบในศิลปะการแสดงโนรา ทั้งท่ารำที่อ่อนช้อยมีเอกลักษณ์ บทเพลงที่ไพเราะสร้างความคึกคักและความภูมิใจในความเป็นวิถีชีวิตของคนใต้ อาจารย์ธรรมนิตย์จึงฝึกฝนและคิดอยู่เสมอในการอนุรักษ์ศิลปะการแสดงนี้ให้อยู่คู่กับคนรุ่นหลัง ไม่ให้เลือนหลาย และสามารถที่จะเชิดหน้าชูตาให้กับประเทศไทย ด้วยความสุขผนวกกับผูกพันในการร่ายรำทำให้การแสดงโนราจึงเสมือนเป็นชีวิตจิตใจและจิตวิญาณของอาจารย์อยู่เสมอ ก่อให้เกิดการถ่ายทอดสู่เยาวชนคนรุ่นใหม่ด้วยการสอนให้เด็กที่สนใจในพื้นที่ภาคใต้ได้เข้าใจศิลปะแขนงนี้อย่างลึกซึ้งตั้งแต่รากเหง้าจวบจนความถูกต้องของการร่ายรำที่ต้องผสมผสานจิตวิญญาณในการแสดงเพื่อให้ความสุขแก่ผู้รับชม
“ความภูมิใจและความตั้งมั่นที่เราจะต้องทำให้ศิลปะแขนงนี้ยั่งยืน เป็นที่รู้จักในนานาประเทศ รวมถึงเกิดความหวงแหนอนุรักษณ์เพื่อให้อยู่คู่ภาคใต้ มาจากความประทับใจที่สุดหัวใจ คือเมื่อครั้งหนึ่งได้ถูกเลือกให้แสดงศิลปะโนรา ที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เป็นการแสดงต่อหน้าพระพักตร์ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานวันนั้นพระองค์ทรงสอบถามใครเป็นครูสอนเด็ก ครั้งนั้นเองยิ่งทำให้หัวใจความเป็นครูตื้นตันและบอกกับตัวเองจะไม่หยุดทำ หยุดสร้าง หยุดคิดในการอนุรักษณ์โนรา การแสดงที่เป็นตำนานของคนใต้”
If you like the performance you can dance โนรา โนรา
อาจารย์ธรรมนิตย์ได้สั่งสมประสบการณ์ ได้รับโอกาสในการร่วมกับอาจารย์สาโรช ในการที่ถ่ายทอดโนราสู่นักศึกษาส่วนภาคกลางที่ไม่ใช่เฉพาะภาคใต้ และได้เผยแพร่เรื่องราวโนราทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ สอนกลุ่มคนไทยในต่างประเทศ และระดับศิลปินที่เดินทางมาร่วมงานศิลปะ รวมถึงวิทยาลัยศิลปะของต่างประเทศ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ จนได้นำมาสู่การเขียนตำรารำโนราพื้นฐานของสายขุนอุปถัมภ์นรากรครั้งแรก โดยในหนังสือมีรายละเอียดตั้งแต่เริ่มต้นการรำและการจัดร่างกายให้ถูกต้องสวยงาม รวมถึงยังได้มีการจัดทำหนังสือการฝึกอบรมโนราให้กับเยาวชนที่สนใจทั้งเรื่องของดนตรี ประวัติความเป็นมาที่เป็นรากเหง้าจนกลายเป็นอัตลักษณ์หนึ่งเดียวในโลก รวมไปถึงกระบวนการรำ การร้อง ซึ่งนับเป็นความก้าวหน้าของวงการโนราเป็นอย่างยิ่ง ปัจจุบันสถาบันการศึกษาทั่วประเทศต่างให้ความสำคัญ โดยร่วมกันพัฒนาจนเกิดเป็นหลักสูตรที่เป็นวิชาเอกโนราเกิดขึ้น ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการเจริญเติบโตงอกงามของศิลปะการแสดงกับการศึกษาและการเปิดกว้างของสังคม ที่วันนี้ศิลปะการแสดงไม่ใช่เรื่องของการเต้นกินรำกินอีกต่อไป แต่ในทางกลับกันเป็นพลังสำคัญในการธำรงรักษาความเป็นไทยเป็นพลังสำคัญในการสร้างภาพลักษณ์ของสยามประเทศ
“การได้เป็นครูเป็นที่สุดของชีวิต เพราะเป็นอาชีพที่เราจะได้ถ่ายทอดความรู้และสิ่งที่เรารักไปสู่ลูกหลานได้อย่างถูกต้อง ศิลปะการแสดงโนราเป็นตำนาน เป็นสิ่งภูมิใจมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ซึ่งสะท้อนถึงความเจริญรุ่งเรืองของคนไทยในดินแดนด้ามขวาน การที่เราได้สอน ได้ผลิตเยาวชน จนสามารถส่งต่อองค์ความรู้ด้านศิลปะการแสดงที่เป็นของไทยแท้ให้เกิดความยั่งยืนเหล่านี้ออกสู่ผู้คนนับเป็นความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่และภูมิใจที่สุด”
“โนรา” ไม่เพียงแค่สร้างความยั่งยืนทางด้านศิลปะการแสดง แต่ยังสร้างความยั่งยืนในอาชีพของศิลปิน และครูการแสดง เพราะเป็นงานที่ไม่ว่าโลกจะก้าวหน้าเพียงใด หัวใจแห่งการถ่ายทอดศิลปะแขนงนี้ยังคงต้องใช้ใจที่เกิดจากความรักในการถ่ายทอดให้คงอยู่ ไม่สามารถที่จะมีเทคโนโลยีใด ๆ มาทดแทน
Asst. Prof.Thummanit Nikomrat | Faculty of Fine and Applied Arts, Thaksin University
Taking the local play of Nora to the world
“If you like the performance, you can dance Nora Nora”
Art and cultures are regarded as soft power in driving and representing the identity of each community. Nora, the dramatic performance from the southern of Thailand, is the signature representation of the south. Today the performance is more than just a legend. It has become the soft power and a sustainable art that has impressed so many people from all over the world that the art that was once on the verge of disappearance has been graciously revived. Thummanit Nikomrat, Nora Dramatic Dance National Artist 2021, has been stunning the world through his delicate and graceful performances of Nora dance.
The Nora master has always been obsessed by the elegant dance moves combined with rhythmic tempos. He not only mastered the art but is committed to preserve it so it lives on forever. In attempt to keep Nora, Thummanit has put his heart and soul in passing on Nora performance to the younger generations. He recalled how overjoyed he was when his pupils performed Nora in front of HRH Princess Maha Chakri Sirindhorn. Since then, he was determined to keep spreading the precious heritage of the south.
With his expertise and experience, Thammanit has been presenting the lively dance in both domestic and international platforms. His pupils include both Thai and foreign students. To help sustain the culture of Nora, Thhammanit has even authored books about the basics of Nora and the training of Nora, hoping that these books can benefit those interested in dancing and even singing Nora. This marks a significant progress in the world of Nora.